สถานการณ์โควิด-19 ทำให้การเรียนการสอนออนไลน์ เป็นความจำเป็นที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะคุณครูทั้งหลาย เมื่อพูดถึงการสอนออนไลน์ครูหลายคนก็ยกมือกุมขมับปวดหัวตุ๊บ ๆ ... ก็ขนาดสอนกันในห้องเรียนตามปกติยังมีนักเรียนบางกลุ่มนั่งเหม่อหรือให้ความสนใจสิ่งรอบข้างมากกว่าครูผู้สอน

     การเรียนการสอนออนไลน์ เป็นนวัตกรรมการจัดการศึกษาที่สำคัญในยุค 4.0 ซึ่งจะมาพร้อมกับการพัฒนาของเทคโนโลยีและอินเทอร์เน็ตนั่นเอง ดังนั้น ครูยุคใหม่กับการจัดการเรียนรู้สู่การศึกษา 4.0 ส่วนหนึ่งจึงเกี่ยวข้องกับการเรียนการสอนออนไลน์โดยตรง ทั้งนี้เพราะการเรียนการสอนออนไลน์จะไม่จำกัดความรู้อยู่แต่เพียงในหนังสือหรือตำราเรียนอีกต่อไป แต่จะเป็นช่องทางที่ให้ผู้เรียนสามารถเข้าถึงความรู้และพัฒนาหรือเสริมทักษะต่าง ๆ ที่ไม่จำกัด ดังนั้นการเป็น ครูยุคใหม่กับการจัดการเรียนรู้สู่การศึกษา 4.0 จึงนับเป็นสิ่งจำเป็นและเรื่องสำคัญต่อครูทุกคน

     นอกจากการเรียนการสอนออนไลน์จะเกี่ยวข้องกับยุค 4.0 แล้ว ความจำเป็นเฉพาะหน้าในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 หรือโควิด-19ในปัจจุบัน ทำให้ การสอนออนไลน์ช่วงโควิด เป็นสิ่งจำเป็นที่เห็นได้ชัดทีสุด ครูผู้สอนต้องมีโจทย์สำคัญที่ต้องตีให้แตกและต้องทำให้ได้ คือ ทำอย่างไรให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้มากที่สุดจากการเรียน การสอนออนไลน์ช่วงโควิดนี้

การสอนออนไลน์มีแบบไหนบ้าง

     อย่างที่ครูทุกคนรับทราบกันดีว่า การเรียนการสอนออนไลน์เป็นเรื่องสำคัญและจำเป็นสำหรับครูยุคนี้ และยิ่งมีปัจจัยสำคัญที่เร่งให้มีการเรียนการสอนออนไลน์เร็วขึ้นอย่างสถานการณ์โควิด-19 เพื่อให้ทันกับสถานการณ์และเป็นครูยุคใหม่ยุค 4.0 ดังกล่าว ครูต้องรู้และเตรียมตัวอย่างไรบ้าง ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับโปรแกรมการสอนออนไลน์เพื่อจะได้นำไปเลือกใช้ให้เหมาะสมกับนักเรียนที่รักของเรากันค่ะ

1. Facebook Group เป็นโปรแกรมที่ทุกคนรู้จักกันดีและเป็นที่นิยม สามารถนำมาใช้เป็นห้องเรียนออนไลน์ได้เป็นอย่างดี ประโยชน์การใช้งาน ได้แก่ พิมพ์แชทได้ แชร์เอกสารได้ เข้าใหม่ได้ง่ายเมื่อสายหลุด บันทึกวีดีโอขณะใช้งานได้ เป็นห้องถาวร และสามารถรองรับผู้ใช้งานขณะวิดีโอคอลได้ไม่จำกัดจำนวน วิธีการนำไปใช้ในการเรียนการสอนออนไลน์ก็คือ ครูผู้สอนตั้งกลุ่มขึ้นมาแล้วให้นักเรียนเข้าร่วม ข้อดีก็คือ สามารถสื่อสารพูดคุยโต้ตอบกันได้ แชร์เนื้อหาหรือข้อมูลต่าง ๆ ได้ สามารถติดตามงานของนักเรียน หรือพูดคุยกับนักเรียนได้เสมือนพูดคุยในห้องเรียนอีกด้วย 

2. Line เป็นอีกโปรแกรมหนึ่งที่สามารถนำมาใช้กับการเรียนการสอนออนไลน์ ด้วยฟีเจอร์ต่าง ๆ เช่นสามารถส่งภาพ วิดีโอ ลิงค์ ไฟล์ได้ ใช้ Note แปะประกาศ โจทย์ เนื้อหา การบ้านต่าง ๆ ใช้ Album ให้นักเรียนส่งรูปส่งงาน รวบรวมเก็บเป็นเล่ม อาจจะรายบุคคลรายกลุ่มหรือรายโปรเจค ฟีเจอร์ Vote สำหรับโหวตเรื่องต่าง ๆ หรือถามตอบวัดความเข้าใจทั้งห้องก็ได้ นอกจากนั้นก็สามารถใช้ Event นัดหมาย บอกเวลาเริ่มคลาสเรียนหรือเตือนส่งงาน เป็นต้น สามารถรองรับผู้ใช้งานสูงสุดขณะวีดิโอคอลได้ 200 คน สำหรับการใช้ Line ให้เป็นห้องเรียนออนไลน์ ครูสามารถบรรยาย พูดคุย ปรึกษางาน สอบอ่านออกเสียง ทั้งเดี่ยวและกลุ่มได้ ให้นักเรียนส่งคำถามมาได้ แชทพูดคุยถามตอบทั่วไป ตลอดจนการคอมเมนท์งาน 

3. Zoom Cloud ส่วนใหญ่จะใช้ในการประชุมออนไลน์แต่ก็สามารถนำมาใช้ในห้องเรียนออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพไม่แพ้กัน สามารถใช้ได้ทั้ง Window และ IOS เป็นโปรแกรมที่มีฟีเจอร์ครบครันไม่ว่าจะการโทร การแชร์ หรือการแชท และที่สำคัญคือความง่ายในการใช้งานของโปรแกรม สามารถรองรับผู้ใช้งานสูงสุดขณะวีดิโอคอลได้ถึง 100 คน 

4. Google Meet เรียกสั้น ๆ ว่า Meet สามารถสร้างห้องเรียนเสมือนจริงโดยครูและนักเรียนสามารถโต้ตอบกันได้แบบ real time ติดตามและตรวจสอบที่เรียนผ่านสื่อหรือแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น dltv,dlit หรือสื่อออนไลน์อื่น ๆ มีฟีเจอร์ต่าง ๆ ที่เป็นการอำนวยความสะดวกด้านการเรียนการสอน เช่น พิมพ์แชทกันได้ มีกล้อง ไมโครโฟนพูดคุยโต้ตอบได้ แชร์เอกสารได้ บันทึกวีดีโอขณะใช้งาน มีกระดานไวท์บอร์ด และสามารถรองรับผู้ใช้งานสูงสุดขณะวีดิโอคอลได้ถึง 250 คน

5. Microsoft Teams พูดได้ว่าทุกสิ่งครบจบในแอพเดียวต้องยกให้ Microsoft Teams เพราะสามารถสร้างชั้นเรียนได้อย่างง่าย ๆ เพิ่มผู้เรียนด้วยระบบอีเมล รหัสหรือลิงก์ก็ได้ พูดคุย โต้ตอบมอบหมายงานได้ สร้างเอกสาร จดบันทึก ทำแบบฝึกหัด สั่งการบ้าน แบบทดสอบ และเก็บคะแนน มีไวท์บอร์ดสำหรับสอน สามารถวัดและประเมินการเรียนรู้และวิเคราะห์ผู้เรียนรายบุคคล รองรับผู้ใช้งานสูงสุดขณะวิดีโอคอลได้ 250 คน

6. โปรแกรม OBS เป็นอีกแอปหนึ่งที่เหมาะมากสำหรับการสอนออนไลน์ เป็นโปรแกรม Open-Source สำหรับใช้ในการช่วยสตรีม (Live Stream) และบันทึกวีดีโอ ติดตั้งง่าย การใช้งานไม่ยุ่งยาก สามารถใช้ในการแสดงหน้าจอของโปรแกรมที่ใช้งานต่าง ๆ ในเครื่องได้ ทั้งยังเพิ่มลูกเล่นในหน้าจอตามที่ต้องการได้อีกด้วย 

     รู้จักโปรแกรมต่าง ๆ กันแล้ว คุณครูก็ลองเลือกฝึกทำ ฝึกใช้งาน เลือกเอาอันใดอันหนึ่งที่เหมาะสมหรือที่คุณครูถนัดนำไปใช้สร้างห้องเรียนออนไลน์ของคุณครูนะคะ

เสร็จจากการเลือกใช้โปรแกรมในการสอนออนไลน์แล้ว ยังมีอีกเรื่องที่นับว่าสำคัญมากสำหรับคุณครูก็คือ เทคนิคการ สอนออนไลน์ให้สนุก ให้นักเรียนอยู่กับเราได้จนหมดคาบเรียน

สอนอย่างไรให้เด็กไม่เบื่อ

     ต้องบอกว่า นักเรียนจะเรียนรู้ได้ดีเพียงใด ครู คือปัจจัยสำคัญ ยิ่งเป็นการเรียนออนไลน์ด้วยแล้ว การทำให้นักเรียนจดจ่ออยู่กับการสอนของเราเป็นเรื่องไม่ง่ายเลย เพราะฉะนั้น การสอนออนไลน์นอกจากครูจะต้องใช้โปรแกรมการสอนและอุปกรณ์ต่าง ๆ ได้ย่างชำนาญแล้ว ครูยังต้องรู้และมีทักษะด้านใดอีกบ้าง มาดูกันค่ะ

เตรียมตัวดีมีชัยไปกว่าครึ่ง

• สิ่งที่ครูต้องเตรียมก่อนทำการสอนออนไลน์ คือ เตรียมแอปพลิเคชั่นที่จะใช้สอน พร้อมวางแผนเอาไว้ล่วงหน้าหากเกิดเหตุการณ์ที่ไม่อยากให้เกิด เช่น เน็ตค้าง สายหลุด ติด ๆ ขัด ๆ เสียงไม่มา ภาพไม่มี ถ้าให้ดีหาผู้ช่วยที่เก่งไอทีเอาไว้ข้าง ๆ สักคน
• รู้จักเด็กนักเรียนของเรา ใครมีข้อจำกัดอะไรตรงไหนบ้าง จะได้หาวิธีแก้ปัญหาได้ให้เขามีความพร้อมในการเรียนออนไลน์ให้มากที่สุด
• ย่อยเนื้อหาให้มีความเหมาะสม เพราะถ้าเนื้อหายาวหรือมากเกินไป เด็ก ๆ มักจะเกิดอาการสติหลุด คุณครูจึงต้องเตรียมเนื้อหาออกเป็นส่วนย่อย ๆ อย่างชัดเจน นอกจากนั้นคุณครูก็ยังต้องเตรียมการบ้าน ใบงาน รวมทั้งออกแบบภาระงานให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองบ้าง

ดึงความสนใจด้วยภาพ 

     ภาพกราฟิกต่าง ๆ หรือคลิปวิดีโอที่เป็นสื่อการสอนช่วยอธิบายเนื้อหา หากมีความสวยงาม สมบูรณ์ครบถ้วน ก็จะช่วยให้การสอนง่ายขึ้น และเร้าความสนใจให้นักเรียนได้ดี ที่สำคัญก็คือ จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการจดจำบทเรียนให้ผู้เรียนได้มากยิ่งขึ้น เนื่องจากภาพและสีสันต่าง ๆ จะกระตุ้นกระบวนการทำงานของสมองทำให้เกิดการจดจำได้ดีกว่าข้อความที่เป็นตัวอักษรนั่นเอง

สร้างบรรยากาศด้วยเสียง

     สอนออนไลน์ให้สนุก เรื่องเสียงเป็นสิ่งสำคัญ คุณครูต้องฝึกใช้เสียงให้น่าฟัง ไม่ใช้โทนเสียงเดียวหรือราบเรียบชวนง่วงนอน ฝึกใช้โทนเสียงสูงต่ำ หลีกเลี่ยงการอ่าน การฝึกซ้อมพูดเป็นประจำจะช่วยให้คุณครูมั่นใจในการสอน สามารถตรึงนักเรียนให้อยู่กับเราได้ เพราะเขาจะสนุกและไม่เบื่อกับการสอนของเราค่ะ 

จูงใจให้นักเรียนอยากเรียนด้วยเทคนิคเด็ด ๆ 

• -สอนแบบกันเองสบาย ๆ 
• มีมุกตลกเพิ่มสีสันให้นักเรียนไม่เครียด 
• มีสอนสูตรลัด หรือทริคการจำเนื้อหา 
• สอนแบบเล่าเรื่อง เพราะการเล่าเรื่องช่วยให้ผู้เรียนรู้สึกเพลิดเพลินและผ่อนคลาย เรื่องเล่าควรให้เป็นเรื่องที่สอดคล้องและเชื่อมโยงเข้าสู่บทเรียนได้ 

     การเรียนการสอนออนไลน์อาจจะเป็นประสบการณ์ใหม่ของครูและนักเรียนหลายคน อีกทั้งข้อจำกัดของการเรียนการสอนออนไลน์ก็ยังคงมีอยู่ ซึ่งแน่นอนว่าต้องอาศัยการปรับตัวและเรียนรู้ร่วมกันไป เพื่อให้การเรียนรู้ของผู้เรียนมีประสิทธิภาพไม่น้อยไปกว่าการเรียนรู้ในห้องเรียนนั่นเอง